Ooit geweten dat Ivo Michiels zijn Nederlandse collega’s Hermans en Reve maar ‘nieuwbakken miserabilisten’ vond? Het valt na te lezen in de zojuist verschenen editie van zijn Handelsblad-kritieken.

De bijna 400 literaire kritieken die Ivo Michiels tussen 1948 en 1957 schreef in Het Handelsblad brengen een ‘vergeten’ fase van zijn schrijverschap in kaart en werpen een nieuw licht op het canonieke beeld van de schrijver. Volgens dat beeld brak de schrijver omstreeks 1957 plotseling radicaal met zijn rechts-katholieke verleden en werd hij herboren als experimentele romanschrijver. Deze vergetelheid en dit imago zijn niet alleen te wijten aan Michiels’ distantiëring van het vroegste scheppende proza, maar ook aan het ontbreken van een volledige materiaalverzameling van alle kritieken uit deze periode. De geannoteerde teksteditie van de Handelsblad-kritieken vult deze leemte eindelijk in.

Deze literatuurkritieken ontstonden tijdens de leerjaren van de schrijver en tonen zijn verwarrende tweestrijd tussen de traditionele romantische opvattingen over (katholieke) literatuur en de onweerstaanbare fascinatie voor het – vanuit katholieke hoek verwerpelijke – existentialisme en radicale vormexperiment. In de vroege jaren vijftig ergerde Michiels zich bijvoorbeeld aan het werk ‘der nieuwbakken miserabilisten’ W.F. Hermans en Gerard Reve, maar tegelijkertijd voelde hij er zich op een onverklaarbare manier toe aangetrokken. Het is pas na een jarenlange worsteling met zijn verleden dat Michiels zich uiteindelijk zal afkeren van zijn geloof, zijn rechtse ideologie en zijn traditionele literatuuropvatting.

Ivo Michiels openbaart zich in deze kritieken als een peilend, zoekend auteur die geleidelijk aan werkt aan de eigen positie die hij de volgende jaren in de Nederlandstalige literatuur zal bekleden. Het katholicisme en de verwerping van het geloof, maar ook de existentiële twijfel en de traumatische oorlogservaringen zullen later op zeer uiteenlopende manieren thematisch en vormelijk worden uitgewerkt in de Alfa-cyclus en Journal brut.

Ivo Michiels, Het literatuurkritisch werk in Het Handelsblad. Deel 1. Bezorgd door Bart Nuyens en Yves T’Sjoen. Gent (Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde), 2010 | 511 pagina’s | ISBN 978-90-72474-80-3 | € 37

Te bestellen bij de boekhandel of rechtstreeks via secretariaat@kantl.be

Deze publicatie verschijnt in het kader van: