De halve Hermans

Het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis viert feest dezer dagen: het langlopende project Volledige Werken van Willem Frederik Hermans is halverwege. Eind mei verscheen het twaalfde boek in de reeks, en wel deel 5, met daarin de befaamde en beruchte universiteitsromans Onder professoren (1975) en Uit talloos veel miljoenen (1981).

Eind 1973 had Hermans de fysische geografie aan de Universiteit Groningen vaarwel gezegd en was hij naar Parijs verhuisd. Hij was nu geen ‘amateurschrijver’ meer, zo verklaarde hij; hij had ‘de hele dag niets anders te doen’ dan schrijven. Het resultaat was in 1975 de omvangrijkste roman uit Hermans’ carrière, Onder professoren. Volgens een journalist was het een ‘literaire tijdbom’ met ‘de ironische avonturen van een Groningse professor die de Nobelprijs wint en daarmee de campus op stelten zet. Half Nederland ligt plat van de slappe lach, terwijl enkele hooggeleerde heren heel even de aanvechting voelen om hun polsen open te snijden.’ Maar Hermans was het niet eens met de mening dat Onder professoren een sleutelroman was: ‘Dit boek gaat over een gefantaseerde universiteit, met gefantaseerde personages, er is geen sprake van dat sommige personages op bestaande personen zouden zijn geïnspireerd.’ In 1981 volgde Uit talloos veel miljoenen. Ook dit boek speelt zich in Groningse universitaire kringen af en is niet minder satirisch. Hermans vond Onder professoren en Uit talloos veel miljoenen zijn ‘meest realistische boeken’. Vooral in Onder professoren had hij geprobeerd, zo zei hij, ‘met […] eenvoudiger middelen het tragische te bereiken. Het alledaagse kan ook heel tragisch zijn.’

De editie van de Volledige Werken van Willem Frederik Hermans is een samenwerkingsverband van het Huygens ING met uitgeverij De Bezige Bij en het Willem Frederik Hermans instituut. Sinds 2005 verschijnen met een halfjaarlijkse regelmaat de diverse delen. Het moeten er vierentwintig worden, twaalf daarvan zijn dus nu verschenen. Ruim tienduizend pagina’s bevatten die twaalf delen tot nu toe, gevuld met 13 romans, 23 verhalen, 135 gedichten en vele honderden essays, columns en kritieken van Hermans, én, onontbeerlijk voor een wetenschappelijke editie, ruim 1800 pagina’s commentaar in de vorm van nawoorden over het ontstaan en de publicatiegeschiedenis van de diverse teksten, bovendien uitleg bij de non-fictie. En ook nog een – binnenkort vernieuwde – website met meer informatie en illustraties over de bronnen waarop de editie gestoeld is.

Twee versies van een afgekeurd omslag van Wout van Vliet (1948-1997) voor Onder Professoren.

Twaalf delen zijn verschenen, er moeten er dus nog twaalf. Aan de volgende twee delen wordt hard gewerkt. Een van die volgende delen is deel 16, met daarin Mandarijnen op zwavelzuur uit 1964 en het supplement daarop uit 1983.  Deel 16 zal, vanwege het bijzondere karakter van Mandarijnen op zwavelzuur – in eigen beheer uitgegeven knip- en plakboeken –, als facsimile in het grote formaat van de oorspronkelijke verzamelbundels verschijnen en daarmee qua afmetingen afwijkend dus van de tot nu toe verschenen delen. Ook de delen 17 en 18 verschijnen in dit formaat.

Comments are closed.